20 september Joop
en Joke kwamen ons in alle vroegte halen en in hun auto
vertrokken we richting Duitsland.
Bij de eerste koffiestop, een paar uur later, heb ik me
vergaapt aan een bosje brandnetels. Wat zijn dat toch prachtige
planten en wat jammer dat ze zo vervelend aanvoelen!
In de loop van de middag kwamen we in Leipzig waar we wat
gedronken hebben en ook even rondgekeken. Joke en ik kochten N.B.
zelfs allebei dezelfde fraaie, paarse broek, zelfde maat, zij
gewoon, ik extra lang.
We overnachtten in Strutten, Duitsland, aan de Elbe en reden
de volgende morgen naar Praag. Hieronder foto's van het
Wencelasplein met zijn mooie bestrating.
21 september In een prachtige
gelegenheid in Jugendstil dronken we koffie. Gewoon met euro's
betalen.
Daarna een beetje rondwandelen, naar de beroemde Karelsbrug b.v. Ko en
ik waren jaren geleden in Praag geweest en vonden het helemaal niks!
Maar toen viel de regen ook met bakken uit de hemel. Nu vonden we het
geweldig. Rechtsboven en -onder: foto's van Joop.
Links een leuk rondvaartbootje op de Elbe.
Ik zag nog een leuke etalage van een vioolbouwer
en elders hoe monumentale panden worden gerenoveerd: je laat de
gevel staan en daarachter bouw je iets totaal nieuws.
Na dit bezoek reden we via Brno - leuke naam - door Tsjechië in de
richting van Polen. Wat ik eng vond is dat we nergens koeien of
schapen zagen en ook waren er geen vogels. In Praag waren niet eens
duiven. vanuit de auto zag ik er veel later eentje vliegen ergens en
ik zag een valkje op een draad zitten. Joke zag aan haar kant een stuk
of 6, 7 vogels, w.s. spreeuwen. Nergens kraaien of zo. Maar gelukkig
was dat in Polen beter. We logeerden in Oswiecim, in een moeilijk te
vinden, want nergens aangegeven, spiksplinternieuw hotel. We waren de
eerste gasten in onze kamers, waar het een beetje rook naar armoedige
gymschoenen, maar verder erg mooi, met een fraaie douche en leuke
kunst aan de muur.
Er was nog wel e.e.a. mis hier: geen leuning langs de trap, de lift
deed het niet en in die mooie douche hadden ze er niet aan gedacht een
verhoginkje bij de deur of zo te maken, zodat het water de rest van de
badkamer inliep en, als je niet uitkeek, de kamer in. Maar leuk en
praktisch dat nisje. En wat een smaakvolle tegeltjes! Waar heb ik die
meer gezien?
Aan de achterkant een typisch Poolse
flatgebouwwijk. Aniela woont ook in zo'n buurt.
22 september We zagen allemaal een
beetje op tegen deze ochtend: Oswiecim is de Poolse naam van Auschwitz.
We
bezochten het eerste kamp, want het bleken er 3 te zijn (geweest). Dit
was een kamp met stenen barakken, het beeld van de lage houten
barakken en de spoorlijn, die naar binnen voert, hoort, denk ik, bij
Birkenau, iets verderop. Dit kamp was in eerste instantie opgezet voor
Poolse mannen. Later kwamen er ook vrouwen bij en daarná ook Joden,
Roma, e.d.
De gebouwen hadden verschillende functies gehad. Er was er een
waar men medische experimenten had uitgevoerd op de gevangenen en een
met strafcellen, gruwelijke verzinsels, waar men b.v. 4 volwassen
kerels opsloten in een hok van 1 bij 1 meter, zodat ze allemaal
moesten staan, maar dan na de nacht 's morgens weer aan de
dwangarbeid.
Je betaalt hier iets voor het parkeren, je kunt
een kop koffie drinken of naar het toilet, er zijn
rondleidingen met een gids tegen wat vergoeding, allemaal heel
sober. Geen entreegeld. Er komen jaarlijks een miljoen
mensen!
Het publiek was uitermate rustig, geen hard gepraat, geen
rennende kinderen. Heel veel jongeren. Buitengewoon
indrukwekkend.
In een aantal gebouwen worden bezittingen getoond die de gevangenen
bij zich hadden. Schoenen, scheerkwasten, brillen. Een etalage met
vreemde korsetten, kunstarmen en -benen. Een vreselijke uitstalkast met
babyspulletjes. Koffers met de namen van de eigenaars op de
buitenkant. En overal gruwelijke vitrines met keurige administratie;
lijsten met namen: twee gouden kiezen verwijderd van slachtoffer x met
naam
en toenaam. Overal portretten van de gevangenen, deugdelijk
gefotografeerd, soms ook nog van links en van rechts en
profil.
Er was in een gebouw een tentoonstelling speciaal over Nederlanders
met een paar verhalen over levens van mensen die hier hun einde hadden
gevonden. Ik begin nog zowat te huilen als ik het opschrijf.
Hierna gingen we, allemaal een beetje stil en wit om de neus, op weg
naar Krakau.
22 september Ko
had al een hotel gereserveerd, daar konden we direct heen en
hadden we de hele middag voor een eerste kennismaking. Daarvoor ga je naar het
plein, Rynek Glówny, of in het Nederlands: de grote markt.
Daar gebeurt van alles. Bruidsfoto's maken. Supersize bellen
blazen. Koetsjes met paarden rijden rond en een soort tuktuks waarin je een
ritje door de stad kan maken. Er was een nepbisschop die aan
allerlei mensen vroeg wat hij moest doen om in de hemel te
komen. Hier wel overal duiven gelukkig.
Maar er was ook een probleempje met de auto (van
Joop en Joke) waarvoor de ANWB gebeld moest worden en er een
kennersblik nodig was. Ondanks de zorgelijke blikken van de
heren op de foto viel het gelukkig mee.
23 september We begonnen met een
wandelingetje in de Joodse buurt. Ko en ik kochten er een zilveren
aanwijshandje, gebruikt om de bladeren van de Torah om te slaan (te
heilig om met de handen aan te raken?). Op de markt verkochten ze
bramen en frambozen. Gele frambozen had ik al minstens 50 jaar niet
meer gezien!
Daarna gingen we allerlei kerken bekijken. Die
waren vaak sober van buiten en vol goud van binnen. Meestal vind
ik dat lelijk, maar af en toe is er wat leuks zoals een engel
aan het plafond of een langstaartschaap - niet lang geleden voor
het eerst gezien in de buurt van Garderen - uitgevoerd in goud!
Dit was in de kerk van Petrus en Paulus, waar wel het e.e.a.
te beleven viel.
Men had hier een slinger van Foucault opgehangen en 2x per dag kwam
iemand uitleggen hoe je daarmee aan kon tonen, dat de aarde draait.
Als je heel goed kijkt kun je op de foto rechts een lichtpuntje zien
dat langs de banen schoof met de beweging van de slinger mee. Wij,
vrouwen rechts, mannen links, zoals het hoort in een Poolse katholieke
kerk, zaten natuurlijk ademloos te kijken.
De kerk was aan de buitenkant voorzien van heel wat meer heiligen dan
alleen die twee. Voor de late middag zat er een orgelconcert in de
planning. Daar zijn we naar gaan luisteren, maar ze hadden het
programma gewijzigd zonder dat we dat wisten en daar raak je
reusachtig van in de war. Zit je te luisteren naar iets dat Vivaldi
zou moeten wezen en het helemaal niet is. Wachten op César Franck,
die nooit langskomt ...
Voor het concert maakten we een ritje met
een tuktuk en bezochten we o.a. de fabriek waar
Schindler is begonnen met zijn reddingswerk. Later is hij
met fabriek en al verhuisd naar Tsjechië en daar is de
film opgenomen, dus erg veel bekends was er in deze
fabriek niet te zien.
Er is altijd wel iemand die een foto van de hele
groep wil maken, OK, groepje. Hij is goed gelukt. We zijn al
járen bevriend en Ko en ik zijn daar bijzonder blij mee; goeie
vrienden zijn het zout in de pap van je leven.
24 september Op
weg naar het einddoel van onze reis: Strzygi. Daar wonen de ouders
van Aniela en die zijn morgen 50 jaar getrouwd. Ko en ik werden al
een jaar of 5 geleden voor dit heuglijk feit uitgenodigd en Joke en
Joop, indertijd ook aanwezig bij het huwelijk van Aniela en Arek,
waren ook hierbij heel welkom. Het is een flink eind rijden en nu
werd het een rit door de binnenlanden van Polen, niet meer zo goed
voorzien van ruime autowegen. Onderweg een
keertje stoppen was dan ook wel nodig. We hebben al eerder in Polen
een vliegtuig gezien dat als restaurant is ingericht, maar kozen
voor het simpele dingetje ernaast, buitengewoon smakeloos ingericht
met zo'n afschuwelijke fan aan het plafond en zo. Ik ben benieuwd of
de smaak van de Polen nog eens gaat veranderen ...
Om een uur of 4 waren we ter plekke en moesten na vele warme
omhelzingen en uitpakken van meegebrachte geschenken - zowel de
handdoeken die Joke en Joop hadden laten maken voor de nieuwe
badkamer, met namen in gouden letters! als de Lego vielen erg in de
smaak - uiteraard aan de
taart.
De ouders (en de familie) van Aniela spreken vrijwel
uitsluitend Pools, maar kennen een paar woorden Duits. De vader: 'Frau
Erna, essen!' en de moeder 'Schweinerei!'. Ze zijn ons, na al die
jaren, inmiddels zeer dierbaar. Vader Jerzy kan zich niet
voorstellen dat iemand het Pools niet beheerst en blijft ons van alles
uitleggen, waarbij hij steeds harder gaat praten. Hij vroeg ons
trouwens uitdrukkelijk om de auto buiten vóór hun deur te parkeren
de volgende dag. Vermoedelijk om indruk te maken op de medebewoners
van het minidorp - de familie heeft alleen een huisnummer - Strzygi.
(dat was ook zo, hoorde ik later van Aniela!) We overnachtten in
Brodnica.
25 september De
feestelijkheden begonnen met een mis in de kerk tegenover het
huis van de familie. Want een dorp kan amper 100 huizen hebben:
een kerk is er altijd! Grappig detail: ze waren 50 jaar geleden
ook op een zaterdag om 3 uur getrouwd. In Polen is er alleen een
kerkelijk huwelijk, zoals ooit ook in Italië. Ik herinner me
dat mij Italiaanse vriendin Jalla nooit in de kerk kwam, maar
wel in de kerk trouwde, omdat het niet anders kon bijna 50 jaar
geleden.
Het begon ermee, dat het bruidspaar samen een lied
zong. De priester droeg een blauw kazuifel. Nooit eerder
gezien, geen kerkelijke kleur. Aniela zong later ook, mooi, ze
kan heel goed zingen. Maar haar stem is in de loop van de tijd
wel lager geworden.
De kerk zag er tiptop uit, lelijk, maar tiptop.
Tot mijn genoegen zaten de kindertjes van Aniela zich net zo
stierlijk te vervelen als Nederlandse kindertjes zouden doen.
(Franse kindertjes gedragen zich ten allen tijde perfect. Die
worden vast geslagen ...) Maar Jeremy is een kind van zijn
vader. Hoewel hij net 5 is leest hij moeiteloos boeken en mijn
Pools - Engels woordenboekje had direct zijn volle
belangstelling!
Een plechtig moment was het hernieuwen van de trouwbeloften, iets dat
ik alleen maar kende van Amerikaanse soaps!
Wiktoria
en Jerzy (klik foto rechts om ze te horen zingen)
Na de plechtigheid gelegenheid tot feliciteren.
Polen nemen bloemen mee als ze naar een bruiloft gaan en
overhandigen die na de mis. Hadden wij weer niet aan gedacht! En
dan naar een restaurant om feest te gaan vieren met veel eten,
veel drinken en veel dansen: na zdrowie!
Na zdrowie betekent uiteraard: Op je gezondheid! De wodkafles kwam
regelmatig langs. Gelukkig ziet wodka er net zo uit als water en dus
heb ik uitsluitend met water geproost en Ko liep één op vijf.
Op zo'n Pools feest dansen de mannen met
alle aanwezige dames. Kleine Kornel was onvermoeibaar!
Hierboven: Ko, Danka, Jagoda, Erna, Aniela, Arek. Danka is al eens in
Frankrijk geweest, komende zomer komen de zussen met z'n drieën, als
het lukt.
Vooraan: Jeremy, de oudste zoon van Aniela en Arek,
Kornel, de jongste id., Michael, de 2e zoon van Danka,
Sebastian, de jongste van Danka, voor Wiktoria en Jerzy, de
ouders van Aniela, daarnaast Beata, dochter van Jagoda.
2e rij: Arek, de vrouw van Aniela's broer Janek, Jagoda,
Danka, Janek, Aniela en Woitek, de knappe oudste zoon van Danka.
Achteraan: Joop, Joke, Erna, Wieslaw (de man van Danka,
moeilijke naam, maar een geweldig aardige vent!), de
zoon van Janek (die ongelofelijk veel kan eten) en de vriendin
van Woitek. Zowel Woitek als zijn vriendin hebben zich weten te
kwalificeren voor de meest prestigieuze politie academie die
Polen kent. Woitek is niet alleen knap, maar ook superverlegen
en erg serieus; bovendien zorgde hij bij het feest voor de
muziek. Veelzijdige jongeman, Aniela is dol op hem!
Het feest duurde wel tot een uur of 12, maar wij
zijn hem om 9 uur gepiept. We logeerden wederom in Brodnica.
Daar kwam Aniela de volgende morgen voorrijden om gezamenlijk
naar Bydgoszcz te gaan.
Ko en ik hadden hun appartement nog niet gezien. Het is veel
groter dan het vorige, maar nog steeds piepklein, 44 vierkante
meter o.i.d. en dat voor een gezin met 2 kinderen. Maar ze
hadden nu tenminste eigen kamers.
Damian, de broer van Arek, voegde zich hier bij ons. We hebben
met z'n zessen in Bydgoszcz gewandeld, terwijl Arek op de
kinderen paste. In het centrum wordt druk gerenoveerd, het wordt
erg aantrekkelijk.
Aniela had kaartjes voor de opera geregeld. We zagen La
Gioconda van Amilcare Ponchielli, niet zo bekend, op een
ballet na, dat verder nergens op sloeg (Urendans). Daar heeft Rijk de
Gooijer een bekend liedje op gemaakt: 'Beste ouders, lieve Ine, ik schrijf dit uit la
Courtine'.
Ook bekend uit Fantasia (bekijken)
Een en ander was een beetje misgelopen in de organisatie. Aniela heeft
het absurd druk, dus dat kan gebeuren. De opera begon later dan
gedacht en er was al een tafel gereserveerd ... De eerste acte van de
opera was een beetje saai, dus dachten we na de volgende acte maar te
vertrekken, maar de tweede was erg mooi en dus zijn we blijven zitten
en hebben verder van de voorstelling genoten. Aniela cancelde het
restaurant en na afloop zijn we gezellig en lekker gaan eten bij een
kebabtent. Heel leuke avond.
Wie had 15 jaar geleden ooit kunnen bedenken dat de komst van
een verlegen meisje van een Pools koor ons uiteindelijk bijna
een hele nieuwe, lieve familie zou opleveren.
Toen we bij het rare hotel aankwamen - 10 uur! - was het dicht,
niemand te zien. Na verloop van tijd kwam er toch iemand de deur
opendoen. Het was een hotel van niks: Joke, altijd een goede slaapster, had geen
oog dichtgedaan, rottige matras die ook nog bij elke beweging kraakte;
ik had problemen met het feit dat er geen glas of beker was en we
konden niet bij de fles water in de auto. Moet je voor elk slokje
chloorwater naar de badkamer.
De volgende dag reden we, bijna de hele dag in de regen, naar
huis. Einde van een erg leuke vakantie.
